Wat die Wysigingswet op Gelyke Indiensneming vir jou beteken
President Cyril Ramaphosa het onlangs die Wysigingswet op Diensbillikheid (EEAA) onderteken. Deur demografiese kwotas voor te skryf oor wie jy in diens moet neem om jou besigheid te bestuur en te bedryf, oortree die Wet die vereiste skeiding van samelewing en staat en poog om entrepreneursbeheer van besighede met politieke beheer te vervang.
Geen sakepersoon wat dit as sy plig beskou om waarde te skep en ‘n gunstige omgewing vir besigheid in die openbare belang te verseker, kan sulke politieke inbreuk op die ekonomie aanvaar nie. Namate dit geïmplementeer word, sal die EEAA nadelig wees vir indiensneming, produksie en die onafhanklike vermoë van besighede om die publiek te dien. Sakeliga sal dit dus nooit aanvaar nie en beskou dit as ons taak om die EEAA te opponeer tot die punt waar dit amptelik omgekeer word of van geen effek is nie.
In hierdie skrywe bied ons jou ‘n opsomming van ons sienings, ons aanbevelings aan besighede en die stappe wat ons neem om die EEAA uit te daag.
Op Woensdag 7 Junie bied ons ‘n webinar met meer inligting aan. Klik hier vir die webinar.
Ons beoog ook om jou verdere en meer formele leiding oor jou wetlike en strategiese opsies te bied soos die saak ontwikkel. Soos ons egter hieronder uitwys, is daar geen dringende verpligting op jou om enigiets te doen nie, behalwe vir besighede om organisasies te ondersteun wat die gewilligheid en vermoë besit om die gepoogde implementering van die EEAA teë te staan.
Oorsig:
- Die EEAA maak voorsiening vir rasse- en ander indiensnemingskwotas (genoem “teikens”) proporsioneel tot die land se bevolkingsmengsel, en poog om die Minister van Arbeid die opsie te gee om besighede wat nie daaraan voldoen nie te beboet en/of om hul bedrywighede te beperk.
- Gelukkig is die EEAA onmoontlik om te implementeer, ongrondwetlik, en buite die afdwingingsmagte van ‘n mislukte staat.
- Hoewel die EEAA gepromulgeer is, het dit nie in werking getree nie en sal waarskynlik nie binnekort nie.
- Moenie probeer om aan die onmoontlike te voldoen nie, maar help eerder Sakeliga, jou mede-sakemense en ander organisasies om die EEAA in die openbare belang te weerstaan.
Die huidige stand van sake:
- Hoewel die wet in Mei 2022 gepromulgeer is en in April 2023 deur die President beteken is, het die EEAA nie in werking getree nie. Die wet is nie tans van krag nie en is bloot deur president Cyril Ramaphosa onderteken en in die Staatskoerant gepubliseer.
- Die regering beoog om die EEAA in September 2023 in werking te laat tree, maar dit vereis steeds ‘n aparte en amptelike proklamasie in die Staatskoerant, en vir die kwotas om in werking te tree, vereis afsonderlike regulasies deur die Minister van Arbeid.
- Konsepregulasies is in Mei gepubliseer vir openbare kommentaar, maar is van hopeloos swak gehalte, wat neerkom op 60 bladsye van sinnelose tabelle gevul met onuitvoerbare persentasiewaardes vir ras, geslag, indiensnemingsvlak en provinsie.
- Sakeliga en verskeie ander organisasies het regsuitdagings aangekondig en koördineer om omvattende stappe vanuit baie verskillende hoeke teen beide die EEAA en enige regulasies te doen.
- Die beweerde vereistes ten opsigte van rasgebaseerde aanstellings en, by implikasie, afleggings, om kwotas na te kom, is onwettig in verskeie internasionale jurisdiksies. Maatskappye wat in sulke jurisdiksies geregistreer is, of die buitelandse bestuurders van sulke jurisdiksies wat vir plaaslike maatskappye werk, staar aanklagte van nie-nakoming in hul tuislande tereg indien hulle sou probeer om aan die EEAA te voldoen.
- Suid-Afrikaanse maatskappye wat sake doen met internasionale vennote kan te staan kom dat hul kontrakte opgeskort of gekanselleer word weens nie-nakoming van internasionale norme en standaarde teen rasgebaseerde diskriminasie.
Wat jy kan doen:
- Sakeliga beveel aan dat jy voortgaan met die bou van waarde-gefokusde besighede en wetgewing wat skadelik vir die publiek, skadelik vir jou besigheid en skadelik vir jou werknemers is vermy, omseil of uitdaag.
- As jy konsultante in diens neem om regulasies te hanteer, maak seker dat hulle die soort is wat gretig is om jou te help om met ‘n skoon gewete weg te kom deur die regte ding te doen. Hulle moet nie die soort wees wat dink dat nakoming inherent die regte ding is nie.
- Befonds Sakeliga en ander organisasies om die wetgewing teen te werk.
Wat Sakeliga doen:
- Om die EEAA in die hof uit te daag en met ander litigante te koördineer om te verseker dat alle invalshoeke gedek word.
- Samewerking met ander organisasies van sake- en burgerlike samelewing en politieke partye om onophoudelike weerstand teen die EEAA te verseker
- Werk saam met ons regspan om besighede van nuttige inligting te voorsien oor hoe om behoorlik besigheid te doen met die minste moontlike risiko.
- Werwing van openbare steun teen die EEAA.
- Die werf van internasionale opposisie teen die EEAA.
Die voorgestelde EEAA dreig om vryheid van handel in Suid-Afrika af te breek en loop die risiko om die internasionale aansien van ondernemings wat binne sy grense werk, verder in gevaar te stel. Dit is beide wetlik en moreel laakbaar en sal verwoestende uitwerking hê op die vermoë van besighede om die samelewing sowel as die ekonomie te dien.
Die risiko’s wat die EEAA inhou, vereis gekoördineerde weerstand deur sakeleiers en omvattende regstappe teen die implementering daarvan. Ondersteun Sakeliga se aksies teen hierdie vernietigende wet deur ons hofaksie te befonds.