“Op die keper beskou is dit kommerwekkend van die begroting vir 2021 van mnr Tito Mboweni dat die geprojekteerde tekorte wissel tussen 2 en 3,5 keer teenoor dié van die laaste paar dae van die Zuma-era. Van die punt van fiskale en ekonomiese volhoubaarheid, is die jongste begroting van mnr Mboweni dus minstens twee keer so kommerwekkend as dié van die voormalige minister van finansies, Malusi Gigaba. Die toename in uitgawes en skuld moet egter nie aan die voete van mnr Mboweni gelê word nie, maar aan dié van die regering weens die versuim om die vereiste strukturele en beleidshervorming deur te voer”, sê Piet le Roux, uitvoerende hoof van die sakegroep Sakeliga.
Sakeliga het twee weke gelede gevra vir ‘n skuif na ‘n gebalanseerde begroting en benadruk dat grootskaalse strukturele hervormings nodig is om die skade wat deur inperkings aangerig is, ongedaan te maak.
“Ongelukkig het regerings- en staatsamptenare by talle geleenthede gewys dat hulle gereed is om groot sektore van die ekonomie eensydig ernstige en totale inperkings op te lê. Totdat daar duidelikheid en sekerheid is oor die manier van toekomstige inperkings van die regering, moet besighede hulself defensief posisioneer vir harde ingrypings. Terwyl sake-ondernemings op die mediumtermyn versigtig moet wees vir die moontlikheid van hernieude Covid-verwante regulatoriese skade, is die werklike ekonomiese probleem in Suid-Afrika ongeskikte langtermyn ekonomiese beleid van die regering. Dit sluit in strenger politieke kapitaalallokasieprogramme soos BEE, onteiening sonder vergoeding (OSV) en die algemene uitbreiding van staatsbeheer oor die ekonomie. Ondernemings wat stappe neem om te waak teen blootstelling aan hierdie risiko’s, sal in openbare belang optree,” sê Piet le Roux, uitvoerende hoof van Sakeliga.
Sakeliga-ETM se ekonomiese opdatering K1 2021 bekendgestel
Die eerste kwartaal van 2021 openbaar voortslepende risiko van hernieude grendelstaatmaatreëls en – beperkings, gepaard met min aanduidings van ware ekonomiese hervorming in minister Tito Mboweni se begrotingsrede vandag.
Dit, volgens Sakeliga se nuutste uitgawe van Sakeliga-ETM se kwartaallikse ekonomiese opdateringsverslag. Die verslag doen ‘n beroep op die sakegemeenskap om die robuustheid van sakebedrywighede te evalueer en geleenthede te oorweeg met betrekking tot die blootstelling aan enige risiko van hernieude inperkings. Boonop blyk ‘n verdedigende strategie wat finansiële buffers wil versterk en wat nie beduidend in risiko-sektore waag nie, verstandig te wees.
“Alhoewel baie van die indringender grendelstaatinperkings in Februarie 2021 verlig is, wat tot gevolg gehad het dat saketoestande ‘n oplewing ervaar het, is daar grootskaalse skade aangerig aan baie ondernemings, bedrywe en werke. Die bestendigheid van die huidige herstel ná die grendelstaat bly onseker en deels afhanklik van die regering se benadering tot inperkings en beleid in die algemeen. Verder sien ons een van die grootste begrotingstekorte ooit, wat toenemende druk sal plaas op belastingverhoging op verskillende vlakke. Uitgebreide belasting, hetsy op nasionale of plaaslike vlak, sal ekonomiese herstel belemmer. Die vermindering van belasting op korporatiewe maatskappye van 28% tot 27% is nie voldoende nie,” sê Gerhard van Onselen, senior ontleder van Sakeliga.
Die verslag beklemtoon wel enkele geleenthede. Van Onselen voeg by, “Wêreldwye toestande ondersteun kommoditeite en Suid-Afrika kan voordeel trek uit tendense soos hierdie. Die mate waarin plaaslike ondernemings kan baat uit wêreldwye verbeterings (post-Covid) en die opswaai van kommoditeite, sal afhang van beleid, maar ook van sakestrategie wat swak beleid verminder.”
Presidensiële Beleidstelkaart
Die huidige administrasie behaal 30/100 op die Sakeliga–ETM Presidensiële Beleidstelkaart vir K1 2021. Die telkaart is ‘n indeks wat die werklike impak van die beleid van ‘n presidensiële regering op die ekonomie wil bepaal.
Die verslag kan by die volgende skakels gelees word: