Sakeliga het aansoek gedoen om nuwe hofdatums in sy saak teen die minister van gesondheid, Joseph Phaahla, se poging om permanente covid-19-regulasies in te stel. Die saak sou oorspronklik op 26-28 Julie 2022 op die dringende hofrol aangehoor geword het.
Die aansoek om nuwe datums vir die normale hofrol volg op die minister se herroeping die afgelope weke van byna al die covid-19-toesigregulasies wat hy op 4 Mei 2022 ingestel het. In die lig van litigasie deur Sakeliga en ander het die minister van plan verander en vandag kan die publiek en besighede funksioneer met byna geen covid-19-verwante beperkings nie. Uit ’n regsoogpunt het dit die verwydering van die saak van die dringende hofrol genoodsaak.
Die 4 Mei-toesigregulasies was ’n poging om die eens tydelike beperkings (onder die Nasionale Ramptoestand vir covid-19) op ’n permanente basis (ingevolge die Nasionale Gesondheidswet) voort te sit. Dit het maskermandate, beperkings op byeenkomste, reisbeperkings en inentingsgebaseerde beperkings op byeenkomste behels, en die vereiste dat besighede lede van die publiek se persoonlike gesondheidsinligting monitor, naspoor en daaroor verslag doen.
In sy antwoordende verklaring, wat op 24 Junie 2022 ingedien is, het die minister aangevoer dat hy niks verkeerd gedoen het nie en geregverdig was in sy optrede. Hy het daarin beweer dat sy regulasies altyd bedoel was om slegs ’n “tydelike oorbruggingsmaatreël” te wees en dat hy dit in elk geval op 22 Junie opgehef het. Sakeliga se saak was nie dringend nie, en betwisbaar, het hy gesê, en selfs daarop aangedring dat ons ons saak terugtrek sodat hy nie ’n kostebevel teen ons eis nie. Die minister het boonop verkies om stil te bly oor baie aspekte van Sakeliga se funderende eedsverklarings. Hy het versuim om ’n verweer te openbaar wat verband hou met die ongrondwetlikheid van sy regulasies en die manier waarop sy departement byna alle openbare kommentaar geïgnoreer of van die hand gewys het.
In teenstelling met die minister se eise dat ons onttrek, bly Sakeliga se litigasie noodsaaklik. Tensy sy regulasies opgehef word, loop ondernemings en die publiek in Suid-Afrika die risiko om verlammende, streng en abrupte beperkings te hê as deel van die regering se arbitrêre covid-19-inperkingspogings. En tensy sy bedrieglike openbare konsultasieproses in die hof uitgedaag word, sal openbare konsultasieprosesse in Suid-Afrika oor die algemeen betekenisloos word.
Bowendien, ten spyte van sy opheffing van sekere dele van die 4 Mei-regulasies, het die minister versuim om sy regulasie wat covid-19 as ’n vlak 2- aanmeldbare mediese toestand (NMC) verklaar, op te hef. Dit plaas absurde verpligtinge op mediese personeel, besighede en lede van die publiek om “onmiddellik” selfs blote vermeende kontakte van persone met covid-19 by die naaste gesondheidsinstelling aan te meld, by nalatenskappe strafbaar van 10 jaar gevangenisstraf. Ons wys in ons verklaring daarop dat die Suid-Afrikaanse Mediese Vereniging, in sy voorlegging tydens die openbare deelnameproses, die NMC-klassifikasie verwerp het en gesê het: “Om van covid-19 ‘n aanmeldbare mediese toestand te maak, lei onvermydelik tot […] verpligte maatreëls op individue, soos vereis word vir die hantering van alle ander aanmeldbare siektes. Die regulasies is onafdwingbaar en uit voeling met die werklikheid.”
In ons antwoordende verklaring (klik hier vir ’n afskrif) hou Sakeliga dus vol met byna al die verligting wat teen die minister gevra word. Dit sluit in:
- Hersiening en tersydestelling van sy besluit om die 4 Mei-regulasies uit te vaardig.
- Hersiening en tersydestelling van enige dele van die 4 Mei-regulasies wat nie opgehef is nie.
- Verklaring van die openbare konsultasieproses wat die minister gevolg het as onwettig en ongrondwetlik, en hersieniening en tersydestelling daarvan.
- Verklaring van artikel 90(1) van die Nasionale Gesondheidswet 61 van 2003 as vaag, teenstrydig met die grondwet en grondwetlik ongeldig.
- ’n Gunstige kostebevel.
Sakeliga bly daartoe verbind om alle onwettige en skadelike covid-19-regulasies tot ‘n einde te bring en die ekonomie en openbare lewe weer te laat floreer.